ADLİ PARA CEZASI VE UYGULANMASI

ADLİ PARA CEZASI VE UYGULANMASI

Adli Para Cezası Nedir?

Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu’na göre işlenmiş bir suç için öngörülen iki temel ceza yaptırımından biridir. Bu yaptırımlar, en yaygın olarak bilinen hapis cezası ve adli para cezasını içerir.

Adli para cezası, mahkeme tarafından hükümlünün belirli bir miktardaki parayı devlet hazinesine yatırması yönünde verilen bir karardır. Bu ceza, mahkeme süreçleri sonucunda uygulanır ve suçun ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir.

Adli para cezası ile idari para cezası arasında önemli bir fark bulunmaktadır. Adli para cezası, sadece mahkeme tarafından verilebilirken, idari para cezaları diğer devlet kurumları tarafından kesilmektedir. İdari para cezası, kanunda suç olarak tanımlanmayan bir fiil nedeniyle uygulandığı için, ödenmediği takdirde hapis cezasına dönüştürülemez.

Bu nedenle, adli para cezası ve idari para cezası arasındaki bu farklılıklar, hukuki süreç ve sonuçları açısından büyük önem taşımaktadır. Adli para cezasıyla ilgili daha fazla bilgi için hukuki danışmanlık almanız tavsiye edilir.

Adli para cezaları ertelenebilir mi?

Adli para cezalarında erteleme mümkün olmayıp bu durum yalnızca hapis cezaları için geçerlidir. Kişinin aldığı hapis cezası seçenek yaptırım olarak adli para cezasına çevrilmiş olsa bile ertelenmesi mümkün değildir.

Adli para cezası durumunda HAGB uygulanabilir mi?

Direkt olarak adli para cezasına karar verilmesi halinde HAGB hükümleri uygulanması mümkün mümkündür ancak hapis cezası adli para cezasına dönüştürülürse o zaman HAGB hükümleri uygulanması mümkün olmayacaktır.

Kaç Çeşit Adli Para Cezası Vardır?

Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında, yargılanan bir kişiye dört farklı şekilde adli para cezası verilebilir. İşte bu çeşitler:

1-) Doğrudan Hükmedilen Adli Para Cezası: TCK, bazı suçlar için yaptırım olarak adli para cezasını öngörmektedir. Eğer kanunda bir suçun karşılığı doğrudan adli para cezası olarak belirtilmişse, hakim hapis cezası vermek yerine adli para cezasına hükmetmek zorundadır. Örneğin, taksirle çevrenin kirletilmesi suçu, TCK’nın 182/1 maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, “Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adli para cezası ile cezalandırılır.” Bu tür suçlar, doğrudan adli para cezası gerektiren suç tipleri arasında yer almaktadır.

2-) Seçimlik Adli Para Cezası: Ceza kanununda bir suçun karşılığı olarak adli para cezası veya hapis cezası seçimlik olarak öngörüldüğünde, hakim adli para cezasına hükmettiğinde bu ceza seçimlik adli para cezası olarak kabul edilir. Örneğin, basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek kasten adam yaralama suçunda, mahkeme 4 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verme yetkisine sahiptir. Bu durum, suçun niteliğine ve somut olayın koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

3-) Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası: Hapis cezalarının alternatif bir yaptırım olarak adli para cezasına çevrilmesi, kısa süreli hapis cezaları için geçerlidir. Kasten işlenen suçlar kapsamında, bir yıl veya daha kısa süreli hapis cezaları, Türk Ceza Kanunu'nun 50. maddesinin 1-a fıkrası uyarınca adli para cezasına dönüştürülebilir.

Taksirle işlenen suçlarda ise, ceza miktarına bakılmaksızın tüm cezalar adli para cezasına çevrilebilir. Örneğin, ölümlü trafik kazası sonucu verilen 2 yıl 6 ay hapis cezası bile adli para cezasına dönüştürülebilir. Bu durum, hukuk sistemindeki esneklik ve ceza infazı seçenekleri açısından önemli bir yer tutmaktadır.

4-) Hapis Cezası ile Birlikte Hükmedilen Adli Para Cezası: Ceza kanununda bazı suçlar için hapis cezası ile birlikte adli para cezası da öngörülmektedir. Örneğin, dolandırıcılık suçunda hem hapis cezası hem de adli para cezası yaptırımları uygulanabilmektedir. Bu durum, suçun ciddiyetine ve mağdurun maruz kaldığı zarara bağlı olarak ceza sisteminin çeşitliliğini ve esnekliğini göstermektedir.

Adli Para Cezası Hesaplama Yöntemleri

Adli para cezası, belirli kurallara göre hesaplanmaktadır. İşte adli para cezasının nasıl hesaplandığına dair önemli bilgiler:

Genel Sınırlar: Suçun kanunda yalnızca adli para cezası ile cezalandırılması durumunda, ceza süresi 5 ile 730 gün arasında belirlenir. Bu durumda günlük adli para cezası miktarı en az 20 TL, en çok 100 TL olarak uygulanır.

Suça Özgü Düzenlemeler: Adli para cezasının üst sınırı 730 gündür. Ancak, eğer suçun kanunda belirlenen ceza süresi daha fazlaysa, o suçla ilgili özel düzenlemeler dikkate alınır. Örneğin, nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası 2 yıllık hapis cezasından 7 yıla kadar değişebilir ve 5000 güne kadar adli para cezasını içerebilir. Bu durumda, hakim 730 günden daha fazla bir adli para cezası verebilir.

Seçimlik Ceza Uygulamaları: Seçimlik ceza olarak adli para cezası verildiğinde, uygulanacak para cezasının alt ve üst sınırları; hapis cezasının alt ve üst sınırına göre hesaplanır.

Bu hesaplama yöntemleri, adli para cezasının adil bir şekilde belirlenmesini sağlamaktadır.

Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilme Şartları

Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi, belirli şartlara dayanır. Bu şartlar şunlardır:

Sosyo-Ekonomik Durum: Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi için, failin sosyo-ekonomik durumu, suçun işleniş biçimi ve yargılama sürecindeki tutumu dikkate alınır.

Kasten İşlenen Suçlar: Kasten işlenen suçlar için, kişinin aldığı cezanın 1 yıl veya daha az olması gerekmektedir.

Taksirle İşlenen Suçlar: Taksirle işlenen suçlarda herhangi bir ceza sınırı yoktur; bu tür suçlar her zaman adli para cezasına çevrilebilir.

Bilinçli taksirle işlenmiş suçlarda ise hapis cezası 1 yıl veya daha az ise adli para cezasına dönüştürülebilir.

Hakimin Takdiri: Yukarıda belirtilen koşullar, hakimin takdirine bağlıdır. Ancak bazı durumlarda hakim, takdir yetkisini kullanmak zorundadır. Örneğin, hükmedilen ceza 30 gün veya daha az süreli bir hapis cezasıysa, hakim bu ceza adli para cezasına çevirmek zorundadır.

Yaş Kriteri: Yargılanan kişinin yaşı 18’den küçük veya 65’ten büyükse ve 1 yıldan az süreli hapis cezasına çarptırılmışsa, bu ceza adli para cezasına çevrilmelidir.

Profesyonel Danışmanlık

Eğer hakkınızda bir ceza soruşturması veya kovuşturması bulunuyorsa, yukarıda belirtilen şartlar ve suçun niteliğine göre muhtemel cezanın adli para cezasına çevrilip çevrilmeyeceği değişiklik gösterebilir. Bu süreçler hakkında bilgi almak için ceza hukuku alanında faaliyet gösteren avukatlar veya hukuk büroları ile iletişime geçmeniz önerilir.

Adli para cezası sicile işler mi?

Adli para cezası adli sicil kaydına işlemektedir. Adli para cezasının taksitle ödendiği ihtimalde son taksitin ödendiği gün; peşin olarak ödenirse tamamen yatırıldığı gün ceza infaz edilmiş sayılır ve adli para cezası adli sicil kaydından silinir. Dilekçeyle talep edilmesi halinde Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünde kendiliğinden silinmeyen belgeler de silinebilir.

Adli para cezasının ödenmemesi durumunda ne olur?

Öncelikle ilgili adli para cezası hükümlüye ödeme emri tebliğ olarak tebliğ edilir. Ödeme emriyle birlikte kişi, diğer seçenek olan kamuda faydalı işte çalışmayı onaylıyorsa bunu beyan etmeye veya belirli bir süre içinde adli para cezasını ödemeye davet edilir.

Hükümlünün kamuya yararlı işte çalışmayı kabul ettiği takdirde, çalıştığı her 2 saat, 1 güne karşılık gelerek kamuya faydalı bir işte çalışmasına karar verilebilir. Kişinin hakkında düzenlenen denetimli serbestlik programına uymadığı takdirde; çalıştığı günler cezasından mahsup edilerek, tutuklanıp cezaevine gönderilir.

Kamuya faydalı işte çalışma seçeneği süresi içinde kabul edilmezse ve adli para cezası da ödenmez ise Cumhuriyet Savcısının kararıyla hükümlüye verilen para cezasının kalanı hapis cezasına çevrilir. Ancak kişi 18 yaşından küçük ise verilen adli para cezası ödenmese dahi hapis cezasına çevrilemez.